ميراث فرهنگي عراق در هنگام حمله نيروهاي آمريكايي خسارت‌هاي بسياري ديد و بسياري از آثار باستاني به دليل كمبود امنيت از موزه ها دزيده شدند. اين گزارش شرحي است بر آنچه بر سر ميراث فرهنگي عراق آمده است.
گهواره تمدن چگونه نابود شد
بين النهرين را گهواره تمدن مي‌نامند. سرزميني بين دو رود حاصلخيز دجله و فرات كه ميزبان قوم‌هاي مختلف بوده است. آثار تمدن در اين منطقه به 8000 هزار سال پيش بازمي‌گردد اما اكنون و پس از 4 سال بسياري از آثار تاريخي در جريان حمله نيروهاي آمريكا به عراق ويران شده و يا از موزه‌ها دزديده شده است. نيل مک گرگور مدير موزه بريتانيا در جلسه اي که با حضور کارشناسان سراسر جهان براي بررسي چگونگي ترميم آثار باستاني و ميراث فرهنگي عراق تشکيل شده بود گفت:"غارت و تخريب ميراث فرهنگي و اشياء عتيقه عراق در جريان سقوط شهر بغداد بزرگترين فاجعه اي است که از زمان جنگ دوم جهاني تا كنون در مورد ميراث ملي يک کشور رخ داده است."
موزه ملي بغداد غارت شد
در جريان غارتگري هاي پس سقوط بغداد، سرقت آثار تاريخي گرانبها و نسخه هاي خطي از موزه ملي بغداد بيش از هر چيز ديگر توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. اين موزه يکي از پنج مرکز مهم نگهداري آثار تاريخي جهان محسوب مي شد. ابتدا تصور مي‌شد كه در حدود 170 هزار قطعه از آثار باستاني موجود در اين موزه به سرقت رفته اما به مرور معلوم شد که بسياري از خزانه هاي اصلي موزه از قبل با دقت بسته‌بندي و به مکاني امن منتقل شده است. همچنين مشخص شد که کارمندان موزه در اوج جنگ ساير اقلام را براي جلوگيري از سرقت و نابودي به خانه هايشان برده بودند که به طور داوطلبانه بازگردانده شد. "گلدان مقدس وارکا" که قدمت آن به 3200 قبل از ميلاد مي رسد، يکي از عمده ترين آثار موزه و يکي از هزاران شي غارت شده در پي جنگ عراق بود كه پس از چند ماه دوباره به موزه بغداد بازگردانده شد.
در ماه هاي بعد و پس از آنكه شماري از آثار ناپديد شده به موزه بازگردانده شد، تعداد آثار مفقوده به 40 اثر رسيد.
براساس فهرستي كه باستانشناسان آمريكايي تدوين كرده‌اند، گنجينه هاي ارزشمندي شامل آثاري به قدمت پنج هزار و پانصد سال از تمدن بين النهرين، تمدن هاي بابل و آشور و خلفاي عباسي وجود داشت. از جمله اشياي با ارزش اين موزه مي‌توان به يک گلدان سامري به قدمت پنج هزار سال،"شير نيمرود"، يک اثر حکاکي شده بر عاج فيل متعلق به 850 سال پيش از ميلاد مسيح اشاره كرد.
پل زيمانسکي، استاد باستان شناسي خاور نزديک در دانشگاه بوستون وضعيت درباره غارت موزه بغداد مي‌گويد:"وحشيانه رفتار کرده‌ايم. ما نظم و قانون را درهم شکستيم. اوباش به تاراج بردند و ما به تماشا.
تاکنون سه هزار قطعه از آن توسط شهروندان عراقي و برخي توسط پليس به موزه بازگردانده شده است. به علاوه هزار و ششصد قطعه در کشورهاي همسايه، سيصد قطعه در ايتاليا و ششصد قطعه در آمريکا پيدا شده است. بيش از پانزده هزار قطعه عتيقه از موزه به غارت رفت که بسياري از آنها به خارج از عراق قاچاق و براي فروش عرضه شد.
با اين حال بخش عمده اشياء دزديده شده(15 هزار قطعه)هنوز مقفودند اما برخي از مجموعه داران خصوصي در خاورميانه و اروپا اذعان داشته اند که اشيائي با حروف IM (شماره اموال موزه بغداد) در اختيار دارند. در جريان جنگ همچنين کليه محتويات کتابخانه ملي و آرشيوهاي موجود در بغداد در آتش سوخته و ساختمان آن از درون نابود شد.
يكي از عجايب هفتگانه پايگاه نظامي شد
در ابتداي جنگ نيروهاي آمريكايي شهر باستاني بابل را به اشغال خود درآوردند و آنجا را تبديل به پايگاه نظامي كردند. با عقب نشيني نيروهاي ائتلاف از شهر باستاني بابل، صدمات غيرقابل جبران وارد شده به يکي از عجايب هفتگانه جهان باستان آشکار شد. در گزارش دکتر جان کرتيس مسئول بخش خاور نزديک موزه بريتانيا آمده است: "آنها به دروازه ايشتار که يکي از معروفترين بناهاي دوران باستان است صدمات عمده وارد کرده اند."
"خودروهاي نظامي آمريکا پياده روهاي آجري 2600 ساله را خرد کردند. بيش از دوازده خندق در آنجا حفر شده و اجراي پروژه هاي نظامي، منطقه را براي نسل هاي آينده دانشمندان آلوده کرده است."
"اين را هم اضافه کنيد که مردم سعي مي کردند آجرهاي نه پيکر دروازه ايشتار را از جا بکنند."
مناطق باستاني مشهور مانند برج بابل و باغها معلق در كوهي از ني پنهان شده‌اند. در اين منطقه لوح هاي خط ميخي سومري وجود داشت كه اكنون ديگر اثري از آنها ديده نمي‌شود. شهر بابل كه در فاصله 100 كيلومتري شهر حله در جنوب بغداد قرار دارد، هم اكنون به خرابه اي ويران مي‌ماند.
برج ملويه سامرا تخريب شد
برج ملويه كه توسط متوکل خليفه عباسيان بنا شده در جريان حمله نيروهاي شورشي به نيروهاي ائتلاف به عراق دچار خساراتي جدي شد. بخش فوقاني برج ملويه که به عنوان برج ديدباني سربازان آمريکايي استفاده مي شد، توسط شورشيان منهدم شد.
اين بناي قديمي که مناره اي حلزوني شکل است بيش از هزار سال قدمت دارد و ارتفاع آن 52 متر است.
برج ملويه توسط متوکل، خليفه عباسيان در سال 825 ميلادي زماني که شهر سامرا مرکز خلافت عباسيان بود، بنا شد. برج ملويه يکي مراکز مهم توريستي در عراق بود و تصوير آن بر روي اسکناسهاي عراقي نقش بسته است.
مناطق باستاني براي نشستن هلي كوپتر مسطح شدند
يكسال پس از جنگ باستانشنان آمريكايي توانستند وسعت فاجعه را از نزديك مشاهده كنند. بقاياي بيش از 150 شهر بجا مانده از دوران تمدن سومري ها که به هزاره چهارم پيش از ميلاد برمي گشت تخريب شده و تبديل به مناظري از خرده سفال و آجر شکسته شده است. اگر اين شهرها به شيوه درست و دقيق حفاري شوند، مي‌توانند به دستيابي به اطلاعاتي در مورد روند رشد و پرورش نژاد بشر کمک کنند. اما نيروهاي ائتلاف به دليل استفاده از مناطق باستاني به عنوان پايگاههاي نظامي صدمات زيادي را به اين مناطق وارد آورده‌اند.
دکتر جان کرتيس مسئول بخش خاور نزديک موزه بريتانيا در گزارشي هشدار دهنده شرح مي دهد که چگونه برخي مکانها واقع در وسط مناطق باستاني مسطح شدند تا براي فرود هلي کوپتر و پارکينگ خودروهاي سنگين از آنها استفاده شود.
غرامتي كه ميراث فرهنگي مي‌دهد
در اجلاس سال 2005 يونسكو عبدالعزيز حميد رئيس هيئت آثار باستاني عراق به دليل آسيب ديدن آثار باستاني اين کشور، خواستار پرداخت غرامت از سوي نيروهاي ائتلاف به رهبري آمريکا شد. او گفت که ميراث فرهنگي عراق فقط متعلق به مردم اين کشور نيست بلکه به تمام جهان تعلق دارد. وي افزود: از آغاز جنگ عراق در سال 2003، عدم توجه به نگهداري آثار باستاني در عراق نگراني جهان را در اين خصوص در پي داشته است. اما تاكنون نه تنها غرامتي به دولت عراق پرداخت نشده بلكه هر روز آثار باستاني عراق در مرز يكي از كشورهاي همسايه معامله مي شود. تاکنون کشورهاي اردن، سوريه و کويت صدها قلم اثر باستاني، فرش و نقاشي را که پس از آغاز جنگ عراق از موزه ها و محوطه هاي باستاني آن کشور سرقت شده و از مرز عبور کرده است را ضبط کرده اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر